تاریخچه ی روستای پوده
روستای پوده از توابع بخش دهاقان با مختصات جغرافیایی 51 درجه و 40 دقیقه طول شرقی و32 درجه و 7 دقیقه عرضی شمالی در 22 کیلومتری شمالی شهر دهاقان و25 کیلومتری شهرضا قرار دارد و دسترسی به این روستا از طریق شهرهای دهاقان شهرضا و مبارکه با جاده آسفالت قابل دسترسی است ارتفاع این روستا از سطح دریا 1820 متری باشه و آب و هوای این روستا در فصل تابستان معتدل و مطبوع و در زمستان سرد است.رودخانه شور در جنوب این روستا جریان دارد محدوده این روستا در دوره صفویه قملرو شکار حمکرانان محلی بوده است برخی منابع قدمت این روستا را با توجه به تاریخ ساخت آثار وبقایای تاریخی به جا مانده از جمله:برج ها , مسجد بازار, قلعه یوسف خان و امثال این ها قدمت در روستا به بیش از 500 الی 700 سال پیش می رسد روستای پوده کوهپایه ای است و در ترکیب بندی فضاهای کالبه ی ان عنصر اب تاثیر بسزایی دارد بافت کلی روستا از ازتفاعات و جریان رودخانه تاثیر پذیر است.
اسناد و منابع تاریخی
مسجدی قدیمی به نام مسجد بازار در جنوب این روستا قرار دارد که دارای منبر و حوض سنگی زیبایی است که به دوره صفویه مربوط می شود .درون حجره های آن, بر روی دیوارها , آثاری از نقاشی های زیبا و اصیل دوره صفویه باقی مانده است.منبر مسجد از سنگ سیاه است و پنج پله دارد در حاشیه منبر نام 14 معصوم خوشنویسی و کنده کاری شده است ودر سمت دیگر آن آیت الکرسی را نقد نموده اند بر گوشه ای از این منبر این بیت امده است.((بنا نهاد همین منبر علی ست ابن علی و بوداق این قلندر))در سمت دیگر هم بیتی آمده است که با حساب ابجد 1062 ه.ق یعنی سال سلطنت شاه صفی بن شاه عباس کبیر را نشان می دهد نام حجار این منبر نیز در زاویه هز منبر دیده میشود.
جاذبه های گردشگری
روستای پوده به دلیل موقعیت کوهستانی, اقلیم مساعد و چشم سارهای متعدد, چشم اندازهای زیبا و متنوع دارد.دره شاه یا دره پیروزی ، یکی از نقاط سیاحتی و تفریحی ارزنده روستا به شمار می رود.چشمه های قاس ، چانه و چاه گز در گوشه کنار روستا می جوشد و پیرامون این چشمه ها به خصوص در فصل بهار , تابستان و پاییز فضای مناسبی برای دیدار و گذراندن اوقات فراغت گردشگران است.
جانوران
از جمله جانوران این روستا می توان به مثال های زیر اشاره کرد:
شغال, گرگ, روباه , سگ, خفاش , جغد, جوجه تیغی به زبان محلی (چوله), لاکپشت, هوتوتو(نوعی پرنده)قورباغه, کنه وبه زبا ن محلی (کرنه) که بیشتر درون محل نگهداری گاو ها و گوسفندان که به باربند مشهور است دیده می شوند, کبک. کفتار, ودر زمان قدیم به گفته روستائیان درون قنات ها سگ آبی وجود داشته است .
خانه های روستا
خانه های روستا در شیب دامنه ها استقرار یافته اند و در ساخت آنها از مصالح بومی مانند:سنگ, چوب و خشت استفاده شده است.بافت قدیمی لب ساخون و کوچه سوزن با ایوان های بلند و بارو مانند زیبایی خاصی دارند و کوچه های آن مسیرهای اصلی روستا را تشکیل می دهند به گفته ی محلیان خانه ها بیشتر رو به افتاب صبح وقبلی بوده است و خانه ها در یک طرف و به صورت جمعی بوده و از زمین های زراعی جدا بوده اند خانه ها معمولا دارای باغچه ای بزرگ در وسط و دور تا دور ان را اطاق ها و مکان دیگر مانند بار بند (قسمتی که گاو و گوسفندان در آن نگهداری می شوند)مطبخ(مکانی که در آن نان می پختند) کاهدان طاقچه هایی وجود داشته که به آن طاقچه بالا می گفته اند .
آمار جمعیتی روستا
بر اساس نتایج سرشماری سال 1375 جمعیت روستای پوده 2273 نفر بوده است که در سال 1385 به 2345 نفر افزایش یافته و دارای 621 خانوار است .
مشاغل
اکثر ساکنین این روستا به شغل کشاورزی ، دامداری، خدماتی و تا حدودی صنعتی اشتغال دارند در این روستا چندین کارگاه و واحد صنعتی از جمله کمپانی سازی و بسته بندی حبوبات فعالند زنان و دختران عمده ترین تولید کنندگان صنایع دستی روستا می باشند دامداری این روستا رونق خوبی دارد و انواع لبنیات از قبیل شیر، ماست ، کشک، خامه، قره قوروت و روغن حیوانی از انواع محصولات آن است که توسط اهالی به شهرهای مجاور برده می شود و در آنجا به فروش می رسد . عمده ترین صنایع دستی این روستا شامل گیوه، کلاه نمدی، چوخا و انواع گلیم ، قالی و جاجیم است که روستاییان با فروش آن درآمد کسب می کنند .
روابط روستاییان با همدیگر و دیگر روستاها
اهالی این روستا بیشتر خویشاوند هستند و به همین علت بومی ها روابط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و از قدیم تا به حال ازدواج هایشان به صورت فامیلی بوده است البته با گذشت زمان و بر اثر مهاجرت روابط کمرنگ تر شده است .
کشاورزی و فعالیت های مربوط به آن
شیوه آبیاری و تقسیم آب در زمان قدیم
در زمان قدیم بر جای ساعت برای تقسیم آب از دو ظرف به نام ( بادیه) و ( پیاله) استفاده می کرده اند آب مورد استفاده برای کشاورزی آب قنات و چشمه ها بوده است شیوه آبیاری به این طریق بود که بادیه ( ظرفی بزرگ که درون آن پر از آب بوده است) را بر سر راه آب قنات قرار می دادند و ظرف دیگر به نام پیاله ( ظرفی که در قسمت زیر آن سوراخی ریز قرار داشته) نقش ساعت را بر عهده داشته را بر روی بادیه قرار می دادند و پیاله کم کم توسط سوراخ ریزش پر از آب می شده و به پایین مرکت می کرده و به این طریق هر پیاله ای که به زیر می رفته یک ساعت حساب می شده و مجدداً تکرار می شده تا ساعت آبیاری یک فرد تمام شود .
شیوه آبیاری در زمان حال :
آبیاری در زمان حال به وسیله ساعت انجام می گیرد مثال اینکه یک فرد 4 ساعت مجاز به استفاده از آب قنات می باشد برای استفاده از آب می آید به وسیله کرتو یا لار ( پل هایی از جنس گل) آب را در این ساعت به سوی زمین خود راهنمایی می کند تا وارد زمین های دیگر نشود و بدین صورت از ساعات خود استفاده می کند .
شیوه شخم زدن در زمان گذشته
شخم زدن به وسیله گاو انجام می گرفت روستاییان وسیله ای به نام (یو) که دارای دسته ای به نام (خیش) و در آخر این خیش قطعه ای آهنی وصل بود که به آن گاو آهن می گفتند را به گردن دوگاو می انداختند و زمین به وسیله آن شخم زده می شد شخم زدن بدین صورت بود که کشاورز با فشار آوردن بر روی پایه ای که بعد از گاو آهن قرار داشت گاو آهن را به زمین فرو می برد و زمین را شخم می زد .
علاوه بر آن و از دستگاهی دیگر به نام ( کلوق کوب) استفاده می کردند کلوق کوب وسیله ای بود که به وسیله آن قطعات ناهموار زمین هموار می شد .
شیوه شخم زدن در زمان حال
در این زمان تمام کارهای مربوط به شخم زدن توسط دستگاه های مکانیکی انجام می شود .
نوع مالکیت زمین های کشاورزی
نوع مالکیت زمین ها در زمان قدیم به صورت ارباب و رعیتی بوده است بدین صورت که زمین ها در مالکیت ارباب بوده و رعیت ها روی آن کار می کردند و سهمیه هر کدام از زمین 4 به 1 بوده است یعنی 4 سهم به ارباب می رسید و 1 سهم به رعیت ولی پس از انقلاب زمین ها در اختیار رعیت ها قرار گرفتند .
وسیله های مورد استفاده برای کشاورزی
1- ( کتور) وسیله ای تشکیل شده از یک کفه آهنی که به یک طرف آن دسته جوی و در طرف دیگر دو زنجیر که به هم متصل شده بودن قرار داشته است .
طریقه کار کردن با این دستگاه بدین صورت بوده است که یک نفر دسته چوبی را و نفر دیگر دسته متصل به زنجیرها را می گرفتند و می کشیدند و بدین صورت فر زبری زمین انجام می گرفت .
واز وسیله ای است دارای کفه چوبی که زیر آن تکه های آهن وجود دارد و آن را وسط لارها می کشیدند و خط می انداختند تا گندم ها زودتر سبز شود.
مذهب و زبان
مردم روستایی پوده مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری می باشند عموم مردم این روستا بر زبان فارسی و برخی از آن ها با گویش محلی سخن می گویند .
قدرت محلی
روستای پوده در زمان قدیم دارای خان و کدخدا بوده است .
عقاید و خرافات
روستاییان عقیده به این دارند که ناخن هایشان را نباید در روزهای جمعه، چهارشنبه و شنبه بگیرند و اگر غیر از این عمل کنند رسوایی به بار می آید.
به غیر از شب چهارشنبه و شب یک شنبه اگر کسی فوت می کرد درون قبرش تکه ای از لباس یا زغال می گذاشتند تا کس دیگری را با خود نبرد .
عزاداری
زمانی که یک نفر فوت می کرد برای او دو سبد به نام (لوده) را پر از گندم و جو می کردند و سوار بر قاطر همراه مردم به سوی غسالخانه برای دلاک می برند غسالخانه عبارت بود از اتاقی که از وسط آن جوی آبی می گذشت و روی آن تختی قرار داشت که بر روی آن مرده را شست و شو می دادند سپس کفن می پوشاندند و بقیه مراسم همانند حال انجام می گرفت .
مراسم و آیین های ویژه مردم
از جمله مراسم و آیین های ویژه مردم روستا, نخل بستن در مراسم عزاداری ایام محرم است.مراسم عید نوروز, چهارشنبه سوری , عمر کشان و شب یلدا همراه با شادی و اجرای موسیقی محلی با سازهای ، تنبک و نیز با چوب بازی و حرکات موزون همراه است دید و بازدید نوروزی رسم کهنی است که در ایام عید صورت می گیرد.
ازدواج
در روستای پوده وصلت ها بیشتر به صورت فامیلی صورت می گرفت یا وصلت روستا با روستاهای نزدیک و معمولا دوران عقد کوتاه بوده است و جهاز عروس به موارد زیر ختم میشده:یک دست رختخواب ابریشمی2- دومن مس3- زمین4- طلا5-آب6- ده من برنج7-یک بره8- دومن روغن9- طاقچه پوش 10- متری (جعبه آرایشی)11-مجری12- پرده13-پشتی14-کاماشپز 15- جوم(کاسه)16- دوری(بشقاب)
بازی های محلی
از جمله بازی های محلی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1-چوب و پل ( پلا چفته )
2-هفت سنگ
3-گودال شیطانی
4-هسته ی خونه کی یا گل چه گلی
5-کنده بازی یا خروس جنگی
6-ریگ چه بازی همان یک قل دو قل و به زبان محلی(قوتور بازی)
داروهای پزشکی و اعتقادات خاص پزشکی روستائیان
1-شاتره (دلدرد)
2-پونه کوهی/ پونه خشک همراه با ماست (یبوست)
3- آویشن یا آلوشنک (معده درد)
4-ختمی (رودل)
5-خاکشیر (دل پیچه)
6-ناخنک
7-خرخاسک
9-آرد را با کمی شیر بجه مخلوط میکردند وبه صورت خمیر در می آورند و بر روی کورک می گذاشتند تا چرکش را به بیرون بکشاند.
10-از جمله گیاهانی که با ان پوست حیوانات را رنگ می کردند می توان به((گل گاو زبان))و((رناس)) اشاره کرد.
شیوه و ظاهره زندگی
روستای پوده از قدیم تا به حال روستایی خود کفا بوده است البنه در زمان جدید با روی کار آمدن امکانات مختلف کمی کم شده ولی هنوز به مقدار فراوانی پا بر جاست خود کفا بودن روستاییان بدین معنا است که در قدیم آنها برای خوراک, پوشاک و...هیچ نیازی به بقیه نداشتند و همه ی مایحتاج زندگی توسط خود روستائیان درست می شده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
پارچه برای لباس و...
در زمان قدیم روستائیان تخم پنبه را که به آن پنبه دانه می گفتند را به مدت زمان یک الی دو هفته در آب خیس می کردند تا جوانه بزند سپس آنها را با خاکستر مخلوط می کردند و بر روی آنها ماسه می پاشیدندبه خاطر اینکه توسط بادهای محلی جابه جا نشوند یا جانوران موزی آنها را از بین نبرند سپس آنها را ابیاری می کردند بعد از سبز شدن پنبه ها که به انها (کلوزه)می گویند توسط مردها چیده می شدند ودر خانه ها توسط زن ها کلوزه را از قسمت چوبی جدا می کردند سپس به وسیله ی دستگاهی به نام (چرخ بشکنی)که تشکیل شده از دو میله آهنی و یک تخته به ضخامت 5cm و دو میله ی آهنی که ستون دستگاه محسوب می شدند ارتفاعشان 50cm و ضخامتشان 6×6 بود بر روی تخته جای گذاری می شدند سپس دو سوراخ بر روی ستون ها ایجاد می شد که میله آهنی از آن می گذشت و حدود نیم سانتیمتر بالا تر از آن میله ای دیگر که توسط آن یک توپی که از چوب توت، چنار یا زبان گنجشک بود و قرار می گرفت و به وسیله دسته ای که به توپی وصل بود چرخانده می شد و پنبه را از پنبه دان جدا می کردند و سپس پنبه ها توسط چرخ های ریسندگی به صورت نخ در آمده و نخ در آمده و نخ ها را به وسیله ی دستگاهی به نام(لک لکی)چند لایه می کردند و به صورت کلاف در می آورند و کلاف ها را به وسیله ی دستگاهی به دور دوک می پیچیدند و در آخر به و سیله ی دستگاهی به نام کارگاه نخ ها بافته می شدند و پارچه به دست می آید و پارچه و دیگر مایحتاج خود را مثل پوشاک و...را تهیه می کردند.
غذاها و خوراکی های محلی
شیره=انگور ها در فصل پاییز خانم ها چیده می شود و آنها را به خانه می برند و انگورها ی سالم را از ناسالم جدا کرده و درون دی های بزرگ قسمتی می ریزند و می گذارند 2 الی 3 روز بماند تا خوب نرم شود و گوشت و پوسته آن را درون حوزچه هایی که کف آن از سیمان است و دریچه ای به طرف بیرون دارد می ریزد و مردها به وسیله پوتین روی آن ها راه می روند تا آب انگور در آید و از دریچه به داخل دیگ های مسی بریزد دیگ ها برسر کوره گذاشته می شوند و داخل آنها خاک سرخ ریخته می شود تا لرد انگور ته نشین شود سپس آب زلال انگورها را از لردها جدا کرده و داخل دیگ های دیگری می ریزند و می گذارند خوب بجوشد تا تبدیل به شیره شود.
مشاش یا آب چکه
در بالا توضیح دادیم که لرد انگورها به وسیله خاک سرخ جدا می شود روستائیان این لرد را درون کیسه می ریزند و می گذارند تا آب های باقیمانده از آن جدا شود وسپس می جوشانند تا به صورت مربا با صفت شود که به آن آب چکه می گویند.
مربا کدو
آب انگور زلال را که هنوز به صورت شیره در نیامده را بر روی کدوهای حلقه حلقه شده می ریزند و می گذارند تا بجوشد و سپس تبدیل به مربا می شود.
سرکه چغندر
چغندرهای محلی را خرد کرده و داخل ظرفی که حاوی سرکه است می ریزند و در جایی خنک قرار می دهند و در فصل زمستان از ان استفاده می کنند.
پلو برگ
خمیرها را پهن و نازک می کردند سپس آنها را روی هم می انداختند و به وسیله ی چاقو قطعه قطعه می کردند سپس قطعه ها را از هم جدا می کردند و در آفتاب خشک شدن داخ ماهیتابه بومی دادند و آن را همراه با برنج می پختند.
شیرینی و نان محلی
بلچی شیری= شکر و آرد وروغن را مخلوط کرده و به صورت (بلچی)در می آورند و بر تنور می چسبانند تاپخته شود.
نان خشک=یک عدد سینی مسی را درون تنور خاموش می گذاشتند و نان ها را درون آن قرار می دادند تا یک شبانه روز بماند و خشک شود.
لباسهای محلی روستائیان
زن ها= زن های محلی از لباسهای محلی استفاده می کنند البته جوانان به سبک مردم معمولی و شهری لباس می پوشند.
مردها= لباس محلی مردان روستا شامل پیراهن پشمی, جلیقه
تاریخ روستای پوده به روایت کتاب تاریخ هزار ساله ی شهرضا (بخش اول)